Spreidingswet

Waarom deze wet?

De grootste verandering met de Spreidingswet is dat gemeenten een wettelijke taak hebben in het opvangen van asielzoekers. Voorheen hing het realiseren van opvanglocaties af van de bereidwilligheid van gemeenten. Voorlopig is noodopvang nog nodig, maar we willen toe naar steeds meer locaties die voor een langere periode in een gemeente blijven. Dat kan ook kleinschalig. De wet maakt het mogelijk voor gemeenten om zelf locaties te exploiteren. 

Verdeling opvangplekken

Gemeenten moeten 96.000 plekken realiseren. De opgaves per provincies zijn op 31 januari 2024 bekend gemaakt. Daarbij is gekeken naar het aantal inwoners en hoe welvarend een gemeente is. Op basis van de provinciale plannen, bepaalde de minister eind 2024 met de verdeelbesluiten hoe de 96.000 plekken verdeeld worden over de gemeenten. Benieuwd hoe het COA tot een prognose van de benodigde opvangplekken komt? Klik hier.

Hoe staat het er nu voor?

Volgens de Spreidingswet moeten alle opvanglocaties op 1 juli 2025 klaar zijn voor gebruik. Ruim driekwart van de gemeenten voldoet (deels) aan de opgave of doet dat binnenkort. In het afgelopen anderhalf jaar zijn er 43 gemeenten met een opvanglocatie bijgekomen. De helft van de opvang is (nog) noodopvang, omdat deze sneller van start kan en het ontwikkelen van reguliere opvanglocaties tijd kost. Om de asielopvang in Nederland stabiel te krijgen, is er nog werk aan de winkel. Behalve het doorzetten van de Spreidingswet, is ook een degelijke begroting nodig met stabiele financiering. 

Voornemen om wet weer in te trekken

Het kabinet wil de Spreidingswet intrekken en heeft medio april 2025 de ‘Contourennota intrekking Spreidingswet’ ter consultatie aangeboden. Het COA heeft hierop een uitvoeringstoets gedaan, deze lees je hieronder.

Stand van zaken

Gemeenten werken hard aan de uitvoering van de wet. Want hoewel het nieuwe kabinet de wet wil afschaffen, is deze immers gewoon van kracht. Het COA is met ruim 160 gemeenten in gesprek over nieuwe opvanglocaties en werkt aan capaciteitsplannen voor de komende periode. Volgens de Spreidingswet moeten alle opvanglocaties op 1 juli 2025 klaar zijn voor gebruik, maar de overgang kost tijd. Ruim een derde van de locaties in de verdeelbesluiten is pas in 2026 of later beschikbaar. We zullen dus met gemeenten moeten werken aan tussenoplossingen. Daarnaast is het van belang om in de gevallen waar hele kleine aantallen zijn toegewezen te kijken naar combinaties in de regio.