Nijmegen heeft op dit moment 520 opvangplekken voor asielzoekers; mensen die in Nederland asiel aanvragen. In het azc aan de Dommer van Poldersveldtweg kunnen 400 mensen terecht en in een tijdelijke opvang aan de Stieltjesstraat 120 mensen. Naar verwachting opent het COA eind dit jaar een nieuwe opvanglocatie, voor 300 personen aan de Heyendaalseweg. Met deze nieuwe opvang, die de komende 10 jaar beschikbaar is, erbij voldoet de gemeente aan de wettelijke opgave volgens de verdeelbesluiten van de Spreidingswet van 817 plekken. En het draagvlak voor Nijmegen is daar groot voor.
Bruls: “In Nijmegen is het duidelijk wat wij doen. De gemeenteraad heeft een beleid vastgesteld over hoe we in het algemeen om willen gaan met vluchtelingen en asielzoekers. Locaties voor asielopvang bepalen valt ook binnen dat beleid. Dat is namelijk de bevoegdheid van het college. Wat wij dus doen is: helder zijn. Onze boodschap naar onze inwoners is dan ook: ‘U kunt niet meebeslissen of een locatie doorgaat of niet, maar we willen u zeker uitnodigen om mee te denken over de randvoorwaarden, begeleiding en beveiliging. Wij informeren maximaal, maar inwoners gaan niet over de locatie.”
Goede ervaringen delen
Wat helpt volgens de burgemeester, is dat Nijmegen een sociale stad is met veel draagvlak voor asielzoekers. Dit komt volgens hem mede doordat de stad al jarenlange ervaring heeft met asielopvang.
Zo werden in de opvanglocatie Heumensoord in 2015 en 2016 respectievelijk veel asielzoekers, vooral uit Syrië, opgevangen. Opnieuw in 2021 en 2022 ging de opvang open voor Afghaanse evacués. Ook een belangrijk referentiepunt is de ruim 30 jaar bestaande en vrijwel probleemloze opvang aan de Dommer van Poldersveldtweg. Deze positieve ervaringen laten zien dat asielopvang goed past bij Nijmegen en dragen bij aan draagvlak voor nieuwe locaties als Heumensoord, de Stieltjesstraat en straks de Heyendaalseweg.
“Onbekend maakt onbemind,” zegt Bruls. “Wanneer omwonenden zorgen uiten tijdens een informatieavond, is het beste antwoord de positieve ervaringen van onze eigen inwoners. Dus ik zou zeggen: laten we inwoners uit het land die zorgen hebben, uitnodigen in Nijmegen, en het gesprek aangaan.”
Van deze jarenlange opvangervaring heeft de gemeente veel geleerd. Bruls: “Dat is meer dan alleen een bed bieden. Het betekent ook ruimte voor onderwijs, dagbesteding, werk en goede zorg. En onderschat praktische voorzieningen niet, zoals betrouwbare wifi. Dit is essentieel voor contact met het thuisland en digitale zelfredzaamheid. Ook willen we het liefst dat bewoners zelf kunnen koken in plaats van kant-en-klaarmaaltijden te ontvangen. Dit draagt bij aan een gevoel van eigen regie.”
Evenwichtige verdeling
Het Rijk van Nijmegen, dat uit de gemeenten Berg en Dal, Beuningen, Druten, Heumen, Nijmegen en Wijchen bestaat, stelde 2 jaar geleden een gezamenlijk plan op voor de opvang van asielzoekers, Oekraïense ontheemden en de huisvesting van statushouders. Dit ‘deelplan’ is onderdeel van het bredere Gelderse plan, waarin elke subregio van de provincie haar bijdrage vastlegt. Hiermee willen gemeenten zorgen voor een evenwichtige verdeling van opvangplekken en werkbare afspraken over huisvesting.
Daarbij pleiten zij voor afstemming op regionaal niveau, extra ondersteuning vanuit het Rijk, maatwerk in wet- en regelgeving en voldoende financiering, onder meer voor onderwijs, zorg en veiligheid. Bruls: “We bespreken, onder andere met burgemeesters, verantwoordelijke wethouders en het COA hier de problemen, het draagvlak en kijken bijvoorbeeld ook naar gezamenlijke onderwijsvoorzieningen. Over het algemeen zijn we best eensgezind, maar je ziet soms ook de worsteling.”
Nodig in het land
Wat duidelijk is, is dat Nijmegen geen Spreidingswet nodig heeft om asielzoekers te willen opvangen. “Wij werkten altijd mee aan verzoeken”, zegt de burgemeester. “Dat zie je wel aan het feit dat er een nieuw azc hier volgend jaar opengaat. Daar hebben we geen minister voor nodig. Zolang we niet geremd worden, gaan we gewoon door.” Maar Bruls vindt het niet fair dat sommige gemeenten standaard meer mensen opvangen dan anderen. En daar is de wet goed voor. Hulde aan Eric van der Burg (voormalig staatssecretaris Asiel, red.), want we hebben het zeker wel nodig als land.”
De asielopvang doet de gemeente niet alleen. Burgemeester Bruls is dan ook trots op de manier waarop de inwoners, vrijwilligers, instanties en partners als VluchtelingenWerk samenwerken aan een menswaardige opvang. “Ook de bewoners in de asielopvang zelf tonen, ondanks onzekerheid en problemen, waardigheid en inzet. Dat verdient een compliment. Mensen weten vaak dat hun verblijf hier tijdelijk is. Ik ben trots op hoe zij zich inzetten. Het is mooi dat dit zo kan in mijn stad.”
