Het COA heeft veel nieuwe locaties nodig
De situatie in het overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel is onhoudbaar. Er zijn in het hele land onvoldoende opvangplekken om asielzoekers op te vangen. Het COA is hard op zoek naar reguliere opvangplekken met een langere looptijd, zodat we de gewenste kwaliteit kunnen bieden.
Steeds wisselende capaciteitsbehoefte
Het COA moet altijd zorgen voor voldoende opvangplekken (capaciteit). De behoefte aan opvangplekken verandert steeds. Dat komt niet alleen doordat het aantal asielzoekers dat Nederland binnenkomt steeds verandert en slecht voorspelbaar is. Maar ook omdat asielzoekers langer bij het COA in het azc blijven dan de bedoeling is. Bijvoorbeeld als de afhandeling van de asielprocedure door de IND langer duurt of als er voor statushouders te weinig woonruimte beschikbaar wordt gesteld in de gemeente. Ook lopen overeenkomsten voor opvanglocaties met gemeenten of verhuurders af, waardoor er weer nieuwe opvanglocaties gezocht moeten worden.
Capaciteitsbehoefte: azc’s openen of sluiten?
Het COA berekent 2 keer per jaar hoeveel opvangplekken er nodig zijn. Dat doen we op basis van de Meerjaren Productie Prognose (MPP) die het ministerie Asiel en Migratie samen met ketenpartners maakt. Lees hier meer over de capaciteitsbehoefte.
Ook publiceert de minister van Asiel en Migratie conform de Spreidingswet tweejaarlijks de opvangopgave per provincie en de indicatieve verdeling per gemeente; de zogenaamde capaciteitsraming. Daarin is opgenomen hoeveel opvangplekken de komende twee jaren nodig zijn om iedereen met recht op opvang een bed en begeleiding te bieden. Zie hier de meest recente capaciteitsraming. Op basis van deze capaciteitsraming en daarop gebaseerde provinciale plannen wordt het aantal te realiseren opvangplekken verdeeld onder gemeenten, het verdeelbesluit. Nadat de minister akkoord heeft gegeven op dit verdeelbesluit, gaat COA in samenwerking met gemeenten deze opvanglocaties realiseren.
Stabiele opvang met draagvlak
Om het tekort aan opvangplekken op te vangen, en niet continu opvangcentra te hoeven openen of sluiten heeft het kabinet in 2023 ingestemd met het financieren van een vast aantal plekken, totaal 41.000. Met deze stabiele financiering kan het COA langjarige, kwalitatief goede en toekomstbestendige opvang creëren, die meebeweegt met trends.
De voordelen van stabiele opvang door Spreidingswet en stabiele financiering van 41.000 opvangplekken:
- Als er een tijdje minder asielzoekers naar Nederland komen, hoeft het COA het aantal opvangplekken niet gelijk af te bouwen. Een aantal lege bedden houden we dan als buffer (reservecapaciteit). Als het aantal asielzoekers op een later moment weer stijgt, hoeft het COA niet onder druk op zoek naar nieuwe locaties en personeel.
- Bij een laag aantal asielzoekers in de azc’s, zijn de opvangplekken- en/of locaties ook voor andere doelgroepen beschikbaar. Te denken valt aan inzet voor onderdak voor studenten of voor dak- en thuislozen.
- De kwaliteit van de opvanglocaties kan op het gewenste niveau gehouden worden en gemeenten en omwonenden weten waar ze aan toe zijn en raken vertrouwd met de situatie.
- Gemeenten kunnen langjarig beleid maken rond een locatie maken; dit zorgt voor maatschappelijke rust. Zo kan een lokale school bijvoorbeeld investeren in 2 extra leslokalen, omdat ze erop kunnen vertrouwen dat het aantal leerlingen vanuit het azc gelijk blijft.
Meer of minder bedden: zo doen we dat
Samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) ontwikkelden we het ‘Handelingsperspectief op- en afschalen’. Daarin staat hoe het COA samen met partners voor meer of minder opvangplekken zorgt als de vraag verandert. Hebben we extra bedden nodig? Dan doen we stap voor stap het volgende:
- bestaande azc's uitbreiden, recent gesloten azc's heropenen of nieuwe azc's openen
- reservecapaciteit op of rondom bestaande locaties inzetten
- tijdelijke opvanglocaties inzetten zoals recreatieparken
- noodopvang in bijvoorbeeld evenementenhallen of op boten openen
- crisisnoodopvang onder regie van veiligheidsregio’s of tijdelijke gemeentelijke opvang door gemeenten
Hebben we minder bedden nodig? Dan schalen we andersom af: eerst stoppen we met de inzet van (crisis)noodopvang, daarna met de tijdelijke opvanglocaties en reservecapaciteit.
Azc’s openen of sluiten: altijd samen met gemeenten
Voor het openen, heropenen en ook sluiten van locaties hebben we gemeenten hard nodig. Daarom zijn we regelmatig met gemeenten in gesprek over de ontwikkeling van de asielinstroom en de bezetting van de azc’s. Dat doen we een-op-een en via de provinciale regietafels.
Het COA opent een azc altijd pas na akkoord van de gemeente. We stellen met de gemeente een bestuursovereenkomst op, met afspraken over onder meer het aantal opvangplekken en de vestigingsduur.
Regietafels: landelijke afstemming
Ook werkt het COA met de Landelijke Regietafel Migratie & Integratie met het Rijk, de provincies en gemeenten aan gezamenlijke opgaven op het terrein van asielopvang, opvang Oekraïense ontheemden, huisvesting statushouders en integratie en participatie.
Lees hier meer over de regietafels.
