Snelle arbeidsparticipatie levert voordelen voor asielzoeker en samenleving

Uitdagingen bij toetreden tot arbeidsmarkt

Asielzoekers moeten vaak lang wachten op de uitslag van hun asielaanvraag. In die periode kunnen zij nu nog te weinig meedoen in de samenleving. En dat terwijl asielzoekers vaak geschoolde mensen zijn, die in het land van herkomst een baan hadden en graag aan de slag willen. Maar in Nederland zijn er belemmerende factoren in wet- en regelgeving, op maatschappelijk niveau en individueel. In de praktijk merken we dat deze groep zonder werk of andere vorm van zinvolle bezigheid gedemotiveerd raakt. Dit is slecht voor hun welzijn en heeft bovendien invloed op de leefbaarheid op en rondom de opvanglocaties van het COA.

Benut arbeidspotentieel van nieuwkomers die er al zijn

Het COA wil dat asielzoekers zo snel mogelijk aan het werk kunnen. Bestuurslid Joeri Kapteijns: “Mensen op onze opvanglocaties die betaald of onbetaald werk doen, integreren beter en sneller in de samenleving. Het is belangrijk voor hun zelfredzaamheid en eigenwaarde, overigens ook voor de kleine minderheid die uiteindelijk Nederland moet verlaten. Zo krijgen bijvoorbeeld meer bewoners loon, waarmee zij zelf gaan meebetalen aan de opvang en meer te besteden hebben in Nederland.”

Daarnaast heeft arbeidsparticipatie van asielzoekers een enorme maatschappelijke meerwaarde. Kapteijns: “We hebben nu en in de toekomst te maken met flinke tekorten op de arbeidsmarkt. Daarvoor worden nu veel arbeidsmigranten naar Nederland gehaald, terwijl wij het arbeidspotentieel van de nieuwkomers die er al zijn, zoals onze bewoners, ook goed kunnen benutten. Wij hebben daarvoor al veel stappen gezet, zoals het inrichten van Meedoenbalies, wij pleiten ervoor om meer mogelijk te maken.”

Meer mogelijkheden om te participeren

Het streven van het COA is dat de helft van de asielzoekers die mogen werken, in 2026 ook daadwerkelijk een betaalde baan heeft. Dit is haalbaar mits onderstaande punten verder worden opgepakt:

• Ondersteunings- en begeleidingsstructuur met UWV, gemeenten, uitzendbureaus, maatschappelijke organisaties en werkgeversorganisaties om asielzoekers aan het werk te helpen en houden. 
• Uitbreiding van de Meedoenbalies, waar asielzoekers gekoppeld worden aan (vrijwilligers)werk en andere participatiemogelijkheden. 
• Het vereenvoudigen van de aanvraag van een tewerkstellingsvergunning door werkgevers.
• Wegwerken achterstand voor de inschrijving in de Basisregistratie Personen, zodat asielzoekers sneller een Burgerservicenummer kunnen krijgen. Momenteel wachten circa 18.000 asielzoekers nog op een BSN.

Knelpunten in de asielopvang

Naast de belemmeringen om te kunnen deelnemen op de arbeidsmarkt, signaleert het COA in de Stand van de Uitvoering nog 4 belangrijke knelpunten:

• Het aanhoudend tekort aan reguliere opvangplekken.
• Het groeiend aantal alleenreizende jongeren en kinderen.
• Statushouders die te lang in de asielopvang verblijven.
• Kleine groep overlastgevers met zware psychische, psychiatrische problemen of verslavingsproblemen, die veel onrust veroorzaken.

Stand van de uitvoering

In de uitvoering van de dienstverlening van het COA kunnen er knelpunten ontstaan. Bijvoorbeeld als wetgeving knelt of beleid anders uitpakt dan bedoeld. Daarover ontvangen we dan signalen van instanties waar we mee samenwerken, de bewoners en onze eigen medewerkers.