Redenen voor de stijging zijn onder meer dat het aantal asielvragen toeneemt en de IND de toenemende instroom niet kan bijhouden, waardoor mensen langer in de opvang blijven. Daarbij is de verwachting dat een groter deel van de asielzoekers een grote kans heeft op een vergunning en daarna een woning nodig heeft in de huidige krappe woningmarkt.
De nieuwe capaciteitsopgave is fors en kan alleen in nauwe samenwerking met het rijk, gemeenten, provincies en partners opgelost worden. Overigens is de benodigde capaciteit niet hetzelfde als het aantal asielzoekers (de bezetting) dat wordt opgevangen. De benodigde capaciteit bij het COA ligt hoger dan de verwachte bezetting vanwege bijvoorbeeld de samenstelling van de groep bewoners op een kamer (waardoor soms een bed leeg blijft) en regulier onderhoud aan locaties.
De komende tijd
De druk op de opvanglocaties blijft de komende tijd onverminderd hoog. Op dit moment heeft het COA 78 reguliere en 91 tijdelijke locaties, waaronder de twee grote zeeschepen in Velsen en Amsterdam, de paviljoens in Biddinghuizen, hotels, omgebouwde kantoren en vele andere opvangvormen. De crisisnoodopvanglocaties bij gemeenten, onder de verantwoordelijkheid van de veiligheidsregio’s, blijven zeker tot de overgangsdatum van 1 april 2023 hard nodig. Deze en de tijdelijke noodlocaties moeten komend jaar zoveel mogelijk omgezet worden naar reguliere en meerjarige opvanglocaties met een normaal kwaliteits- en voorzieningenniveau.
Andere oplossingen nodig
Het is duidelijk dat met steeds nieuwe tijdelijke locaties de groeiende opvangbehoefte niet wordt opgelost. Het COA blijft pleiten voor het versneld (tijdelijk) huisvesten van de ruim 17.000 statushouders die al te lang in de opvang zitten. Van belang is dat zij kunnen beginnen met hun integratie en participatie. Daarnaast is er medewerking van meer gemeenten nodig om te zorgen voor voldoende langdurige locaties waaronder kleinschalige opvang voor jongeren. Met de aankomende sluitingen van locaties meegerekend, heeft COA eind volgend jaar 37.000 extra opvangplekken nodig.
Impact op de organisatie
Het COA gaat samen met partners kijken hoe en in welke mate er ingespeeld kan worden op de grote stijging van de behoefte aan opvang. Dit betekent veel voor de organisatie. Er zijn bijvoorbeeld flink meer nieuwe medewerkers nodig bovenop de 1.200 nieuwe collega’s die er afgelopen jaar al bij kwamen. Die moeten allemaal ingewerkt worden. Er is meer zorg voor bewoners nodig, vervoer, beveiligers, schoonmakers en de bedrijfsvoering moet hierop aangepast worden. In al deze sectoren is er een tekort aan personeel. Dit betekent dat er samen gekeken moet worden naar nieuwe en creatieve oplossingen.
Stabiel opvanglandschap
De ambitie waar het COA al een aantal jaren voor pleit, is een stabiel opvanglandschap met meer vaste opvangplekken, zodat schommelingen in de bezetting gemakkelijker opgelost kunnen worden. Daarvoor is een andere meerjarige financieringsvorm nodig dan de huidige die voorziet in financiering per ‘beslapen bed’.