Handreiking: realisatie opvanglocatie asielzoekers
In een handreiking van VNG en COA staan 5 fasen en 15 processtappen die je doorloopt bij de vestiging van een opvanglocatie. De handreiking is voor projectleiders en andere betrokkenen in gemeenten die met het COA samenwerken aan een opvanglocatie.
Nu de Spreidingswet in werking is, zullen meer gemeenten een opvanglocatie krijgen. De Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen (Spreidingswet)geeft gemeenten een wettelijke taak in de opvang van asielzoekers. Het doel van de wet is te komen tot voldoende opvangplekken en een evenwichtiger verdeling van asielzoekers over provincies en gemeenten.
Soorten opvanglocaties
Het COA biedt asielzoekers onderdak. Tijdens de asielprocedure vangen we asielzoekers op in verschillende soorten opvanglocaties. Na afloop van de procedure bieden we statushouders opvang totdat ze een huis krijgen in een gemeente. Afgewezen asielzoekers mogen nog een korte periode in een azc wonen om hun vertrek voor te bereiden.
Naast de azc’s kent het COA ook kleinschalige opvang. Daarin onderscheiden we drie soorten: reguliere kleinschalige opvang, amv-opvang en kleinschalige noodopvang. Gemeenten die kleinschalig vastgoed hebben, kunnen dit bij het COA aanmelden.
Besluitvormingsproces
De eerste contacten tussen het COA en een gemeente over een nieuwe locatie verlopen meestal via een vastgoedregisseur van het COA. In een oriënterend gesprek verkennen we samen de mogelijkheden voor de vestiging van een opvanglocatie en de maatschappelijke meerwaarde hiervan. Duurzaamheid is het uitgangspunt bij zowel nieuwbouw als verbouw. We kijken ook hoe locaties maatschappelijke meerwaarde kunnen creëren voor de omgeving, zowel tijdens ons verblijf als na ons vertrek.
Pas wanneer het college van burgemeester en wethouders een voorlopig positief standpunt inneemt, dient het COA een formeel verzoek in bij de gemeente. Op verzoek van het college kunnen we een rol spelen bij de toelichting van het verzoek bij het presidium, het seniorenconvent, de fractievoorzitters of de gehele gemeenteraad. Ook vervullen we een rol bij het informeren van de omgeving, dit doen we samen met de gemeente.
Bestuursovereenkomst
Voor elke opvanglocatie maken we met de gemeente afspraken over onder meer het aantal opvangplaatsen, de looptijd van de opvang, de overlegstructuur, het onderwijs, de gezondheidzorg, de handhaving van de openbare orde en veiligheid en de financiering. Deze afspraken leggen we vast in de bestuursovereenkomst tussen de gemeente en het COA. Het COA gebruikt hiervoor een vaste – met de VNG opgestelde - bestuursovereenkomst.
Door met gemeenten vergelijkbare afspraken te maken, vergroten we de uniformiteit in Nederland en verminderen we de risico’s op rechtsongelijkheid en ook fouten in de uitvoering. Daarom streven we naar zo weinig mogelijk afwijkingen ten opzichte van de standaard.
Geen onderscheid in doelgroepen
Gemeenten maken zich soms zorgen over de samenstelling van de bewoners in een COA-locatie. Zij willen bijvoorbeeld liever geen personen ontvangen uit bepaalde landen of geen alleengaande mannen. Doelgroepbeperking in de ene gemeente heeft effect op de samenstelling van bewoners in een andere gemeente. Onze ervaring is dat een evenwichtige samenstelling met verschillende doelgroepen de leefbaarheid op alle locaties vergroot. Het COA maakt daarom geen onderscheid in de bewonerssamenstelling op opvanglocaties en verdeelt verschillende groepen evenredig. Zo voorkomen we enerzijds dat er ongewild bedden leeg staan en bevorderen we anderzijds de veiligheid op opvanglocaties en in de gemeenten in brede zin.
Communicatie en participatie
Bij de vestiging van een nieuwe opvanglocatie, zijn veel partijen betrokken. Tot de datum van ingebruikname van de opvanglocatie, is de gemeente primair verantwoordelijk voor de communicatie hierover met haar inwoners.
Het COA ondersteunt gemeenten bijvoorbeeld bij het opstellen van een communicatie- of participatieplan. Ook zijn we vaak aanwezig op informatiebijeenkomsten die een gemeente organiseert voor omwonenden en andere belangstellenden. De projectregisseur, regiomanager en communicatieadviseur van het COA kunnen vanuit hun expertise aan de gemeente informatie verstrekken en advies geven.
Geïnteresseerden kunnen op deze website al veel informatie vinden over de dagelijkse praktijk in en rond een COA-locatie.
Contact tussen de COA-locatie en de omgeving
Goed contact met de omgeving is belangrijk. We organiseren dat buurtbewoners en bewoners van de opvanglocatie met elkaar kennismaken. En met elkaar in contact blijven. Op vrijwel elke locatie organiseren vrijwilligers activiteiten waar bewoners en omwonenden elkaar ontmoeten. Op de pagina van elke opvanglocatie staat meer informatie over deze lokale activiteiten. Tijdens de Open azc dag is iedereen welkom in het azc voor een kennismaking.
De locatiemanager van de opvanglocatie onderhoudt contact met onder meer de omwonenden, de gemeente, de wijkagent, de plaatselijke winkeliersvereniging en sociaal-culturele organisaties.
Omwonendenoverleg
Al vóór de opening van een opvanglocatie, stellen we een overlegcommissie in: het 'omwonendenoverleg'. Naast de locatiemanager van de COA-locatie, de wijkagent en de gemeente, zitten in deze commissie vertegenwoordigers vanuit de buurt. Via dit overleg willen we onder meer ophalen wat er leeft zodat we daar tijdig op kunnen inspelen.
Klachten
Ook eventuele klachten willen we zo snel mogelijk bespreekbaar te maken. De locatiemanager is vanuit het COA het eerste aanspreekpunt voor vragen en klachten uit de directe omgeving. De contactgegevens zijn te vinden op de locatiepagina. Voor klachten die niet langs deze weg zijn opgelost, bestaat de COA Klachtenregeling.
COA-locatie in de buurt?
Komt er een (tijdelijke) opvanglocatie van het COA bij jou in de buurt? Dan wil je vast graag weten wat dat betekent. Misschien wil je meer weten over de herkomst van de asielzoekers, over hun dagbesteding of over de veiligheid in en rond het azc. Of wil je je aanmelden voor vrijwilligerswerk?
Veiligheid in en rond COA-locaties
Het COA is verantwoordelijk voor de veiligheid in de opvanglocaties. We geven hierover voorlichting en asielzoekers ondertekenen huisregels die ze moeten naleven. Bij overtreding van de huisregels treft het COA maatregelen. Het COA heeft beveiligers in dienst. Zij bemensen de receptie van onze grotere locaties en surveilleren bijvoorbeeld over het terrein. Bij incidenten binnen de opvanglocaties die gevolgen kunnen hebben voor de openbare orde informeren we in eerste instantie de politie en zo nodig de burgemeester.
Leveranciers
Opdrachten gunnen we in concurrentie en op basis van vooraf bepaalde criteria. Het COA probeert zoveel mogelijk diensten en producten binnen de gemeente en regio in te kopen zolang dat binnen de (Europese) aanbestedingsregels past.
