Asielzoekers uit veilige landen
Asielzoekers uit een veilig land van herkomst of asielzoekers die al internationale bescherming genieten in een ander Europees land vragen soms toch asiel aan in Nederland. Deze noemen we in de asielketen ook wel 'spoor 2-asielzoekers'. Zij maken weinig kans op een verblijfsvergunning. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) behandelt hun asielaanvraag in een versnelde procedure. Zo wil de overheid Nederland minder aantrekkelijk maken voor mensen met een kansarme asielaanvraag. Asielzoekers in spoor 2 hebben het recht om tegen een afwijzing van de asielaanvraag in beroep te gaan.
Opvang tijdens de versnelde asielprocedure
Asielzoekers in spoor 2 verblijven tijdens hun versnelde asielprocedure in Ter Apel en Budel-Cranendonck in sober ingerichte en afgescheiden gebouwen. Ze ontvangen geen eet- en leefgeld, maar krijgen maaltijden en verzorgingsproducten in natura. Ze kunnen ook geen begeleidingsprogramma’s volgen. De huisregels zijn hier ook strenger. Hier wordt op toegezien door een stevig COA-team, extra beveiligingspersoneel en personeel van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Zo moeten deze bewoners zich dagelijks melden bij het COA en wekelijks bij de Vreemdelingenpolitie (AVIM). Daardoor zijn ze beschikbaar voor hun asiel- en vertrekproces.
Opvang tijdens de beroepsfase
Gaan asielzoekers in spoor 2 in beroep tegen de afwijzing van hun asielaanvraag en er is nog steeds recht op opvang? Dan plaatst het COA hen tijdens de beroepsfase in reguliere azc’s verspreid over het land. Het is niet mogelijk om op de azc’s hetzelfde maatregelenpakket te bieden als in Ter Apel en Budel-Cranendonck.
Kwetsbare personen: niet separaat
Kwetsbare asielzoekers uit deze groep vangen we niet separaat op. Denk aan alleenstaande vrouwen, gezinnen met kinderen jonger dan 16 jaar en LHBTI’s. Zij verblijven niet in de afgescheiden gebouwen, maar op een andere plek in Ter Apel en Budel-Cranendonck. Daar geldt wel hetzelfde regime als voor de andere bewoners in spoor 2. Als zij in beroep gaan en er nog steeds recht op opvang is, stromen zij door naar een regulier azc in het land.
Pilot sobere opvang
In opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) voerde het COA in 2021 een pilot sobere opvang uit. Spoor 2-asielzoekers werden tijdens zowel de versnelde asielprocedure als de beroepsfase afgescheiden, sober en met extra toezicht opgevangen in Ter Apel en Budel-Cranendonck.
Het is na de pilot nog niet gelukt om nieuwe locaties te vinden voor deze wijze van versoberde opvang van asielzoekers in spoor 2. Ondanks de overwegend goede ervaringen met deze pilot, de inspanningen van het COA en het dringende beroep vanuit de Landelijke Regietafel Migratie en Integratie op provincies en gemeenten.
De gemeenteraden van Westerwolde en Cranendonck willen de versoberde opvang voor asielzoekers uit spoor 2 in hun gemeenten niet langer facilliteren. Op 31 december 2021 is daarom de pilot van JenV gestopt. Het COA blijft, in opdracht van het ministerie, locaties zoeken waar versoberde opvang wel mogelijk is.
