AI zorgt voor betere match statushouder aan gemeente

Aanleiding voor het onderzoek was een aanbeveling van het Centraal Planbureau (CPB) in 2018 om kansrijke koppeling te versterken met data gedreven toewijzing en algoritme. Het CBP putte uit internationaal onderzoek van Stanford University en ETH Zurich.

Koppelingsadvies

“Een algoritme is een reeks instructies en stappen waarmee computersystemen berekeningen kunnen maken en voorspellingen kunnen doen”, legt projectleider Sjef van Grinsven van het COA uit. “Door te kijken naar eerdere groepen vergunninghouders die geplaatst zijn in gemeenten en hoe zij het doen op de arbeidsmarkt, kun je die data als voorspeller gebruiken. Stel dat vrouwen van onder de 30 jaar in Amsterdam meer aan het werk raken, dan kun je die doelgroep daar plaatsen. Of je kunt kijken naar waar andere mensen uit het land van herkomst al aan het werk zijn. Daar valt winst te behalen, maar het brengt ook een risico mee. Bijvoorbeeld dat je te veel mensen naar een bepaalde plek leidt. Daarom moet je ook de spreiding over Nederland op bepaalde kenmerken monitoren.”

Kan het wel, mag het wel, willen we het wel?

 “We willen iets goeds neerzetten voor de lange termijn. Daarom hebben we ook extra kritisch gekeken en gekozen voor een la zorgvuldige onderzoeksfase. Daarin stonden 3 vragen bij de inzet van AI centraal: kan het wel? Mag het wel? En willen we het wel? Technisch is het haalbaar. En de techniek op zich is natuurlijk neutraal. Maar het gaat er vooral om hoe je de data gebruikt en dat ook inzichtelijk maakt. Dat maakt het ook zo’n mooi project. Er komen zoveel dingen samen: psychologie, statistiek, ethiek.”

Medewerkers maken de beslissing

In april 2020 ging de onderzoeksfase van start. Van Grinsven: “Vanaf het begin werken we als COA nauw samen met samenwerkingspartner Immigration Policy Lab, waar wetenschappers van Stanford University en ETH Zurich bij betrokken zijn. Juist vanwege de zorgvuldigheid hebben wij een lange aanlooptijd genomen om een goed projectplan te schrijven en dat ook samen met gebruikers steeds te toetsen. Het systeem moet tenslotte ondersteunend worden voor de medewerkers. Het is nadrukkelijk geen vervanging, medewerkers blijven de beslissing maken over regio-advies.”

Kwetsbare doelgroep

Sjef: “In de onderzoeksfase opereerden we bewust in de luwte om goed zicht te krijgen op alle lagen en facetten. We hebben te maken met een kwetsbare doelgroep en politieke gevoeligheden. Het onderzoek is getoetst door het CBS en Deloitte met een AI-assessment. We hebben nu een goed beeld van streefwaarden en marges en wat er gebeurt als die worden overschreden. Ook hebben we de baten, kosten en risico’s in kaart. Een kansrijke koppeling met AI heeft een aantal belangrijke voordelen. Vergunninghouders komen eerder aan werk, wat helpt bij de integratie. En bij gemeenten zorgt het voor lagere bijstandskosten.”

Pilotfase

Nadat het aanbevelingsrapport naar het COA-bestuur is gegaan, ging ook de voorbereiding voor de pilotfase van start. Sjef: “De hoofdlijnen staan, nu gaat het erom de praktische details in te vullen. Daarvoor gaan we eerst met stakeholders en de doelgroepen in gesprek. Zoals programmabegeleiders en regievoerders. We zijn ook in gesprek met de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en het ministerie, ook over de financiering van het project. Het voorstel is enthousiast ontvangen. Ze zien dat we bewust en zorgvuldig hiermee bezig zijn.”

Controlegroep

“Al dit jaar willen we de eerste matches maken. In september 2022 zijn we voor een pre-pilot in gesprek gegaan met een pilotlocatie voor randomized control”, aldus Sjef.” We matchen dan een ‘treatmentgroep’ met AI en er is een controlegroep die wordt gematcht zonder AI. Zo kunnen we toetsen welke methode wat voor effecten oplevert. En kunnen we uiteindelijk het werken met algoritmen steeds concreter vormgeven om meer vergunninghouders aan het werk te krijgen.”