Het aantal bewoners in de asielopvang groeide van 36.000 bewoners begin 2022 tot 52.000 aan het eind van 2022. Dit kwam niet alleen door de nieuwe asielaanvragen, ook bleven mensen vaak om verschillende redenen te lang in de asielopvang. Zo wachten er momenteel meer dan 10.000 vergunninghouders langer dan 3 maanden in de asielopvang op een woning in een gemeente.
Door het chronische tekort aan reguliere opvangplekken was het COA genoodzaakt om de noodopvangcapaciteit in 2022 fors uit te breiden. Noodopvang is veel duurder dan de reguliere opvangvormen. Zo kostte de opvang van een geregistreerde bewoner op een reguliere opvangplek in 2022 gemiddeld 27.100 euro en de opvang van een bewoner op een (crisis)noodopvanglocatie gemiddeld 53.400 euro. Dit zijn de kosten voor huisvesting, gezondheidszorg, levensonderhoud en personele kosten. Door de snelle groei van het aantal bewoners en het gebruik van duurdere locaties stegen de kosten van asielopvang van circa 725 miljoen euro in 2021 naar meer dan 1,5 miljard euro in 2022.
-
Noodopvang Leeuwarden © Mariette Carstens
Noodopvang geen ideale oplossing
Van de 61.000 mensen in de asielopvang (november 2023) verblijft nog steeds bijna een derde (23.000) in hotels, hallen, schepen of tenten. Naast de hoge kosten is de kwaliteit van de opvang op deze locaties vaak te laag en er is een gebrek aan goede voorzieningen. Overvolle noodopvanglocaties en het gebrek aan mogelijkheden leveren risico’s op voor de veiligheid van bewoners en personeel. Daarnaast brengt het voortdurend openen en sluiten van deze locaties veel onrust met zich mee, niet alleen voor de asielzoekers, maar ook voor de medewerkers en de maatschappij.
Spreidingswet
Het COA pleit al geruime tijd voor een stabiel opvanglandschap. Dit zorgt niet alleen voor rust voor medewerkers, bewoners en maatschappij, maar zal ook de algehele kosten voor de asielopvang reduceren. Een eerste stap is gezet met het door het kabinet genomen besluit tot stabiele financiering, waardoor 41.000 reguliere opvangplekken kunnen worden gerealiseerd. Maar het COA heeft gemeenten nodig om voldoende, langdurige en kwalitatief volwaardige opvangplekken te realiseren. De Spreidingswet gaat hierbij enorm helpen en draagt ook bij aan het voorkomen of beperken van de noodzaak tot de inzet van de duurdere noodopvanglocaties.
Eindverantwoording later dan jaarverslag
Jaarlijks publiceert het COA het jaarverslag tegelijk met de financiële verantwoording. Helaas was dit voor 2022 niet mogelijk. De reden hiervoor is dat ook de kosten voor crisisnoodopvang, die gemeenten en veiligheidsregio’s hebben gemaakt, in de financiële eindverantwoording moesten worden opgenomen. Dit proces duurde langer. Het jaarverslag is in juni 2023 gepubliceerd en de financiële verantwoording volgt dus nu.